2023 Giải SBT bài 6: Nâng niu kỉ niệm | SBT Ngữ Văn 10 chân trời
A. ĐỌC
1. Đọc văn bản Chiếc lá đầu tiên (Hoàng Nhuận Cầm) trong SGK Ngữ văn 10, tập hai và trả lời các câu hỏi sau:
a. Nhận xét về điểm chung và tác dụng của những hình ảnh được tác giả sử dụng trong ba khổ đầu của bài thơ
b. Xác định cảm hứng chủ đạo của bài thơ. Dựa vào đâu mà bạn có thể xác định được như vậy?
c. Trình bày một thông điệp mà bạn tâm đắc nhất được rút ra từ việc đọc bài thọ. Lí giải vì sao bạn chọn thông điệp ấy.
2. Đọc văn bản Tây Tiến (Quang Dũng) trong SGK Ngữ văn 10, tập hai và trả lời các câu hỏi sau:
a. Nhận xét về tác dụng của cách gieo vần trong hai dòng thơ sau:
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
b. Hình ảnh thiên nhiên và con người được gọi nhớ qua kỉ niệm về đoàn quân Tây Tiến ở đoạn 2 có điểm gì tương đồng và khác biệt so với đoạn 1?
c. Chọn một nét đặc sắc trong cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh của tác giả ở đoạn 3 và lí giải về sự lựa chọn ấy.
d. Việc khắc hoạ hình ảnh người lính ở đoạn 3 đã được chuẩn bị từ các đoạn thơ trước như thế nào?
Bài tập mở rộng
1. Đọc văn bản Tình ca ban mai và trả lời các câu hỏi bên dưới:
TÌNH CA BAN MAI
Chế Lan Viên
Em đi như chiều đi Gọi chim vườn bay hết
Em vê, tua mai ve
Rừng non xanh lộc biếc
Em ở, trời trưa ở
Nắng sáng màu xanh che
Tình em như sao khuya
Rải hạt vàng chỉ chít
Sợ gì chim bay đi
Mang bóng chiều bay hết
Tình ta như lộc biếc
Goi ban mai lại về
Dù nắng trưa không ở
Ta vẫn còn sao khuya
Hạnh phúc trên đầu ta
Mọc sao vàng chi chít
Mai, hoa em lại về…
(In trong Thơ Việt Nam 1954 – 1964)
(Mã Giang Lân sưu tầm, tuyển chọn, giới thiệu), NXB Giáo dục, 1997)
Thời gian tập huấn: 01/06/2022-15/08/2022
a. Xác định các biện pháp nghệ thuật nổi bật được sử dụng trong ba khổ thơ đầu và nhận xét về sự độc đáo của chúng
b. Quan hệ nhân quả giữa tình yêu và hạnh phúc được thể hiện như thế nào trong năm khổ thơ tiếp theo?
c. Bạn có nhận xét gì về cách sử dụng đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất, số ít “em”, “tình em” đến cách sử dụng đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất, số nhiều “ta”, “tình ta” và các động từ chỉ hành động trong các khổ thơ?
d. Tìm những hình ảnh biểu tượng cho tình yêu, hạnh phúc được sử dụng trong bài tho. Bạn có nhận xét gì về những biểu tượng đó?
đ. Cảm hứng chủ đạo của bài thơ này là gì? Cảm hứng đó gọi cho bạn suy nghĩ gì về tình yêu được thể hiện trong bài thơ?
e. Bài thơ có cấu tạo khá đặc biệt, mỗi khổ thơ gồm hai dòng thơ, riêng khổ cuối chỉ có một dòng. Cách cấu tạo ấy có tác dụng gì trong việc thể hiện cảm hứng chủ đạo của bài thơ?
f. Theo bạn, nhan đề bài thơ Tình ca ban mai có phù hợp với nội dung bài thơ không? Giải thích ý kiến của bạn.
g. Bài thơ gọi cho bạn suy nghĩ gì về tình yêu?
2. Đọc văn bản Hà nội phố và trả lời các câu hỏi bên dưới:
a. Ảnh – Google Ảnh
d. Ảnh – Google Ảnh
HÀ NỘI – PHỐ
Gửi những người Hà Nội đi xa
Phan Vũ
Em ơi! Hà Nội – Phố!
Ta còn em mùi hoàng lan
Ta còn em mùi hoa sữa
Tiếng giày ai gõ nhịp đường khuya
Cọt kẹt bước chân quen
Thang gác thời gian Mòn thân gỗ.
Ngôi sao lẻ lạc vào căn xép nhỏ
Khuôn mặt ai
Dùng trong khung của
Những phong thư bỏ quên trong hộc tủ
Không tên người
Không tên phố
Người gửi không tên
Ta còn em chút vang động lặng im
Âm âm tiếng gọi Trong lòng phố
Em ơi! Hà Nội – Phố
Ta còn em một gốc cây
Một cột đèn
Ai đó chờ ai?
Tóc cắt ngang
Xoã xoã bờ vai
Khung trời gió
Con đường như bỏ ngỏ
Ta còn em khăn choàng màu tím đỏ
Thoáng qua
Khuôn mặt chưa quen
Bỗng xôn xao nỗi khổ
Mỗi góc phố một trang tình sử…
Em ơi! Hà Nội – Phố
Ta còn em rì rào con mua trong chùm lá
Những hạt nhỏ đọng trên mái tóc ai
Vòm trên cao chuông hồi đổ xuống
Nhà thờ Cửa Bắc
Tan chiều lễ
Kinh cầu còn mãi ngân nga
Chacha Ta còn em đôi mắt buồn
Dõi cánh chim xa
Trên hè phố
Gã Trường Chi ôm ghi ta
Ngước lên của số
Một ngày nào
Trống không ô của
Tiếng hát Trương Chi
Ngợi một số nhà
Ta còn em chuyến tàu khuya
Về muộn
Vào ga…
Em ơi! Hà Nội – Phố
Ta còn em quả bóng lăn
Một mình
Trên sân cỏ.
Con mưa đầy
Chiếc thuyền giấy Lang thang không bến đỗ
Thằng bé qua tuổi thơ
Bâng khuâng
Vội vã
Ta còn em cánh cửa sắt
Lâu ngày không mở
Nhà ai
Qua đó
Nao nao nhớ tuổi học trò..
Ta còn em dàn thiên li chết khô
Những chùm hoa năm xưa
Thom hò hẹn
Cuộc tình đầu ngọt lịm.
Nụ hôn còn xanh mãi trên môi…
Em ơi! Hà Nội – Phố
Ta còn em chuỗi cười vừa dứt
Chút nắng còn le lói vườn hoang
Vàng vàng có
Cô gái nhẹ buông rèm của
Chàng mũ lệch diễu qua
Lời tỏ tình hôm qua dang dở
Ta còn em ngày vui cũ
Tàn theo mùa hạ
Tiếng ghi ta
Bập bùng tự sự
Đêm kinh kì
Thủa ấy
Xanh lo…
Hà Nội, tháng Chạp 1972
(In trong tập Phan Vũ – Thơ, NXB Văn học 2008)
a. Theo bạn, “em” và “ta” trong văn bản trên nên được hiểu là ai? Hãy lí giải. Việc sử dụng từ “em” cho thấy điều gì trong cách bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả?
b. Năm đoạn thơ trong văn bản trên, nếu không đánh số từ 1 đến 5, bạn có nhận ra ranh giới của chúng hay không? Vì sao?
c. Thơ là tiếng nói của tâm hồn, mang sức sống, vẻ đẹp của tâm hồn. Cảnh vật, con người, sự việc,… khi được đưa vào thơ, luôn mang một vẻ đẹp khác, một sức sống khác, gắn với tâm hồn nhà thơ. “Hà Nội – phố” cũng vậy khi vào thơ Phan Vũ?
d. Trong văn bản, hình ảnh Hà Nội xưa và nay (thời điểm tháng Chạp năm 1972, khi máy bay B52 của Mỹ bắn phá thủ đô) được miêu tả đan xen. Việc sắp xếp hình ảnh như vậy đã đem lại hiệu quả thẩm mĩ gì?
đ. Văn bản trên thuộc thể thơ tự do. Từ việc xác định các yếu tố nhịp và vần (nếu có) trong các đoạn tho, hãy rút ra một vài điểm đáng lưu ý về đặc điểm, vai trò của nhịp và vẫn trong thể thơ này.
e. Cảm hứng chủ đạo mà tác giả thể hiện qua văn bản trên là gì? Bạn có nhận xét gì về cảm hứng ấy?
f. Bạn hãy nghe ca khúc Em ơi, Hà Nội phố của nhạc sĩ Phú Quang để hiểu thêm một cách cảm nhận bài thơ của Phan Vũ bằng âm nhạc. Giai điệu của bài hát đã góp phần mang đến cho bạn cảm nhận như thế nào về bài thơ?g. Từ những hình ảnh của Hà Nội được gọi lên trong đoạn thơ, bạn hiểu thêm điều gì về Hà Nội, về cảnh vật, con người và đất nước Việt Nam? Văn bản gọi cho bạn suy nghĩ gì về ý nghĩa của những giá trị văn hoá, lịch sử đối với cuộc sống của chúng ta hôm nay?
